۱۶ اثر فرهنگی را ثبت جهانی کردیم؛ شرایط ثبت جهانی مشاهیر و شخصیت‌ها

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران با اعلام شرایط ثبت جهانی مشاهیر و شخصیت‌ها، گفت: منکر سیاسی‌کاری نیستم اما یونسکو برایش مهم نیست اثری که از کشورها ثبت می‌شود ریشه‌اش در خود آن کشورهاست یا خیر، کما اینکه ما هم می‌توانیم چوگان ایرانی را با اسب ترکمن ثبت کنیم.

به گزارش فارس، محمدرضا سعیدآبادی دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در گفت‌وگويي مشروح، به معرفی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (UNESCO) پرداخت و نقش کمیسیون ملی یونسکو را در ارتقای همکاری‌های ایران با یونسکو در زمینه‌های فرهنگی، علمی، آموزشی، ثبت آثار میراث جهانی، ثبت آثار میراث معنوی، ثبت آثار مکتوب در حافظه جهانی، ثبت مشاهیر ایرانی و تأسیس مراکز منطقه‌ای یونسکو و کرسی‌های دانشگاهی یونسکو تشریح کرد.

سعیدآبادی که در حوزه حقوق بین‌الملل در دانشگاه تدریس می‌کند با بیان اینکه سازمان یونسکو در جهان برای ایجاد صلح و آرامش جهانی و همچنین زندگی بهتر برای مردم ایجاد شده است، افزود: این سازمان به حوزه‌های متعددی همچون فرهنگ، آموزش، علوم طبیعی، علوم اجتماعی و ارتباطات ورود کرده است.

عضو هیئت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران با تأکید بر پنج کار ویژه اصلی یونسکو، تشریح کرد: این سازمان آزمایشگاه عقیده و ایده برای تبادل اطلاعات در حوزه‌های فرهنگ و آموزش و علوم، ظرفیت‌سازی در حوزه‌های مختلف، و کمک به تعاملات بین‌المللی و ... است.

نویسنده «تعارضات منطقه‌ای: چالشی در همکاری‌های بین روسیه و آمریکا» و «اعتراض سیاسی و تغییر اجتماعی» در بخش دیگر صحبت‌هایش گفت: هر کاری که یونسکو انجام می‌دهد بر مبنای یک تصمیم جمعی دولت‌هاست مثل ثبت جهانی مشاهیر یا میراث معنوی. بنابراین یونسکو دارای یک کنوانسیون جهانی با نام میراث معنوی است که هر کشور بر اساس آن یک اثر معنوی خود را هر ساله می‌تواند ثبت جهانی کند. بنابراین بر اساس کنوانسیون میراث معنوی، یونسکو به دنبال ریشه‌یابی میراث معنوی در کشورها نیست بلکه مهم، تنوع فرهنگ‌ها و آئین‌ها و میراث معنوی است که در کشورهای مختلف به شکل آئین‌ها، جشنواره‌ها، سنت‌ها و مراسم مختلف جلوه‌گری می‌کند. لذا همه کشورها و از جمله ایران با توجه به غنای فرهنگی و تمدنی خویش به صورت ایجابی باید از طرق مختلف در پاسداری و حفاظت از میراث معنوی و مشاهیر خویش عمل کنند.

دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو درباره جوایز بین‌المللی یونسکو با نام مشاهیر ایرانی، گفت: ما در حال حاضر تنها جایزه‌ای که داریم جایزه ابن سینا با موضوع اخلاق در علم و فناوری است که هر دو سال یک‌بار به نام جمهوری اسلامی ایران برگزار می‌شود. با توجه به اهمیت مشاهیر ایرانی دو جایزه دیگر با نام شیخ بهایی و فردوسی در حوزه کارآفرینی و فن‌آوری و میراث مکتوب به یونسکو ارائه کردیم که مراحل نهایی آن در دست اقدام است.

وی درباره حضور «ایرینا بوکووا» مدیرکل یونسکو در ایران گفت: معاونت بین‌الملل وزارت علوم، تحقيقات و فناوري متولی این بازدید بود که با هدف دیدار از ایران و آشنایی با میراث فرهنگی و تمدنی و دستاوردهای ایران در حوزه‌های آموزشی و علمی و همچنین دیدارهای مختلف و بازدید از شهرهای ایران انجام شد. همچنین چند کرسی دانشگاهی یونسکو افتتاح و تفاهم‌نامه آن با حضور ایشان امضاء شد.

مشروح اين گفت‌وگو در ادامه آمده است:

• آقاي سعیدآبادی پیش از اینکه وارد مباحث اصلی درباره سازمان یونسکو شویم، بفرمایید ما برای اینکه یک سازمانی را همچون یونسکو «بین‌المللی» بدانیم باید چه ویژگی‌هایی را در آن سازمان مشاهده کنیم؟

سؤال خوبی است چون دراین رابطه نکاتی وجود دارد که اگر آنها را ندانیم وارد اقیانوسی از روزمرگی می‌شویم. سازمان‌های بین‌المللی همچون یونسکو یکی از سازه‌های حکمرانی جهانی (Global government) هستند. مسائلی چون فقر، تبعیض، تروریسم، ایدز، بازارهای اقتصادی، ‌محیط زیست و ... همه مسائلی هستند که برای سیاست‌گذاری و حل آنها نیازمند هم‌گرایی و حکمرانی جهانی هستیم، این حکمرانی سازه‌های مختلفی دارد که یکی از این سازه‌ها سازمان‌های بین‌المللی‌اند، بنابراین کشورها برای ورود به سازمان‌ها تلاش می‌کنند تا در موضوعات مختلف به صورت جمعی به نتیجه برسند.

بنابراین ما هم باید شناختی از حکمرانی جهانی و کار ویژه‌های آن داشته باشیم تا جمهوری اسلامی درست یا غلط بتواند در حکمرانی جهانی دخالت داشته باشد البته چه ما در این حکمرانی حضور داشته یا نداشته باشیم این روند ادامه دارد اما ما می‌توانیم با حضور مؤثر در سازمان‌های بین‌المللی و سپس شناخت کار ویژه‌های آن روند فعالیت‌های جهانی را به نفع خود تمام کنیم.

• یونسکو در ابتدا با چه هدفی تأسیس شد و آیا به اهدافش نزدیک شده یا خیر؟

سازمان جهانی یونسکو برای دو هدف مهم صلح و آرامش جهانی و زندگی بهتر مردم از طریق پنج حوزه فرهنگ، آموزش، علوم طبیعی، اجتماعی ـ ‌انسانی و ارتباطات ایجاد شد همان دو هدفی که سازمان ملل متحد برای آن ایجاد شده است اما به نتیجه مطلوب در این زمینه نرسید بنابراین اگر می‌خواهیم زندگی بهتر داشته باشیم هر چقدر تبادلات و شناخت فرهنگی بیشتر داشته و ملت‌ها از لنز فرهنگ، تمدن، ادبیات و مشاهیر به هم نگاه کنند نه لنز سیاسی، قطعاً جهان بهتر از گذشته خواهد شد.

هر چقدر وضعیت آموزش بهتر و بی‌سوادی کمتر شود قطعاً زندگی بهتر خواهد شد، بسیاری از این بحران‌ها و مشکلات به خاطر تعصبات و بی‌سوادی است، آموزش از کودکی تا دانشگاه و یادگیری مادام‌العمر کیفی و کمی باید در جوامع وجود داشته باشد. محیط زیست، ‌اقیانوس، آب، دانش سنتی و ... از موضوعاتی است که اگر هدایت شود به درد جامعه و مردم می‌خورد و خیلی از اینها بالقوه خاصیت بحران‌سازی دارند نظیر آب که اگر مدیریت نشود به دعواهای بسیاری در کشورها می‌انجامد بنابراین مطالعه حوزه علوم طبیعی باعث زندگی بهتر و صلح و آرامش می‌شود.

حوزه علوم اجتماعی و انسانی حوزه سومی است که موضوعاتی چون جوانان، مشارکت و مدیریت دگرگونی‌های اجتماعی را مدنظر دارد، جوامع در حال صیرورت هستند و مدرنیته باعث می‌شود که جوامع تغییر کنند این جوامع هنجارهای متفاوتی پیدا می‌کنند در نهایت دگرگونی‌های اجتماعی را می‌توان مدیریت کرد، حوزه اخلاق هم دراین حوزه قرار دارد.

آیا علم و فناوری و تکنولوژی ضرورتاً برای جامعه انسانی آرامش ایجاد می‌کند؟ علم و تکنولوژی اگر به همراه خود خرد و اخلاق نداشته باشد، نتیجه‌اش مشخص نیست. بنابراین خرد و اخلاق باید با علم و فناوری همراهی کند، موضوعاتی چون اخلاق زیستی و علم و فناوری، ورزش و صلح همه در همین حوزه بحث می‌کند. در نهایت هم حوزه ارتباطات وجود دارد و مسائلی از جمله اینکه چگونه اطلاعات همگانی می‌شود؟ آیا اطلاعات جزئی لاینفک برای زندگی اجتماعی است یا خیر؟ آیا این اطلاعات باید در اختیار همه قرار بگیرد یا فقط عده خاصی؟ رسانه‌ها چطور باید متکثر شوند؟

• مهمترین کارویژه‌های سازمان یونسکو چه چیزهایی هست؟

نخستین نکته در کار ویژه یونسکو (laboratory of ideas) است، یونسکو آزمایشگاه عقیده، ایده، تجربه و دستاورد است. همه در این آزمایشگاه فرهنگ و تمدن خود را به محک آزمون می‌گذارند. قطعاً کشوری موفق عمل می‌کند که عالمانه، با برنامه‌ریزی و غیرشعاری با نیروی انسانی موفق و نه دقیقه نودی در این حوزه ورود کند و فرهنگ و تمدن خود را به اشتراک بگذارد.

نکته دوم کار ویژه (clearing house) برای تبادل اطلاعات در حوزه فرهنگ، آموزش و ... است. این سازمان هر دو سال یا هر سال اطلاعات لازم را از کشورها دریافت، پردازش و مستند می‌سازد و در مؤسسه آماری خود ارائه و آن را در اختیار همه قرار می‌دهد و از آنها گزارش‌های جهانی تهیه می‌کند. به طور مثال گزارش جهانی امسال یونسکو در حوزه آموزش آخرین اطلاعات مربوط به آموزش در سراسر جهان را ارائه کرده است که هفتم اردیبهشت ماه در دانشگاه فرهنگیان رونمایی از این گزارش آماری انجام شد.

سومین کار ویژه (capacity building) به معنای ظرفیت‌سازی است یونسکو با نامش به کشورهای مختلف کمک می‌کند تا در چرخه بین‌المللی حضور مؤثر داشته باشند و کار ویژه چهارم هم (facilitate work) به معنای تسهیل کردن کارها در عرصه بین‌المللی است.

• آیا اطلاعاتی را که کشورها به یونسکو می‌دهند نیازی به راستی‌آزمایی دارد یا اینکه یونسکو بر مبنای همان‌ اطلاعات ارائه شده، برنامه‌ریزی خود را انجام می‌دهد؟

مبنای یونسکو برای دریافت اطلاعات دولت و تأیید سازمان آمار است اما اگر یک جایی از خود کشور آمار کم و زیاد شود یا در مقایسه با دیگر سال‌ها مشخص می‌شود که امار درست نبود، بنابراین توسط یونسکو بررسی می‌شود اما اینطور نیست که یونسکو تصور کند آمار اشتباه بوده است چرا که مبنای یونسکو صداقت و مقبولیت کشورها است با این وجود باز یک زمان‌هایی بررسی‌هایی صورت می‌گیرد.

• به سؤالات اصلی خودمان بازگردیم، ایران دارای فرهنگ و پیشینه تاریخی بزرگی است. بسیاری از کشورهای آسیای میانه و قفقاز در حوزه تمدنی ایران بوده‌اند اما امروز مشاهده می‌کنیم که نظامی گنجوی - شاعری که حتی یک بیت شعر ترکی ندارد - در مقبره‌اش دست می‌برند و او را شاعر ترک‌زبان معرفی می‌کنند، یا به طور مثال تار را آذربایجان به نام خود ثبت کرده است. در این حوزه‌ها یونسکو چطور ورود می‌کند آیا نظارتی در این رابطه صورت می‌دهد یا خیر؟

در این باره باید یک مقدار دقیق‌تر و عالمانه‌تر موضوع را بررسی کنیم، هر کاری که سازمان جهانی یونسکو انجام می‌دهد از سوی دولت‌ها صورت می‌گیرد و بر مبنای یک تصمیم جمعی است مثل ثبت جهانی مشاهیر یا میراث معنوی چون تار، اینها هر کدام دارای یک کنوانسیون هستند که بر مبنای آنها کار انجام می‌شود برای این موضوع کنوانسیون میراث معنوی وجود دارد که خود دولت‌ها آن را تأسیس کردند بر مبنای این کنوانسیون کشورها هر سال می‌توانند یک یا دو اثر معنوی خود را ثبت جهانی کنند هر چقدر این میراث جزئی‌تر و متنوع‌تر باشد، راحت‌تر به ثبت می‌رسد.

کنوانسیون یونسکو برایش مهم نیست که چوگانی که آذربایجان به ثبت رسانده ریشه‌اش کجاست، بلکه تنها بررسی می‌کند که چوگان آذری با اسب قره‌باغی ثبت می‌شود ما هم می‌توانیم چوگان ایرانی با اسب ترکمان را ثبت کنیم!

بنابراین این نکته که رسانه‌ها و مردم مراقب هویت و مشاهیر خود باشند نکته قابل توجهی است اما یک بخش‌هایی موضوع بیش از حد بزرگ شده است این دیگر مسئله یونسکویی نیست، یونسکو به دنبال ریشه آیین‌ها نیست و اینکه ایران چوگان فارسی را زودتر ثبت نکرده را باید از میراث فرهنگی بپرسیم و بحث دیگری است وگرنه ثبت چوگان آذربایجانی با اسب قره‌باغی با چوگان ایرانی با اسب ترکمن منافاتی ندارد. ایران هم سالی یک بار می‌تواند میراث خود را ثبت کند بنابراین اولویت‌ها باید مشخص شود که اینطور باعث تشنج در جامعه نشود، البته من کاری ندارم که آن ۱۰ اثری که تاکنون ثبت شده چه اولویتی داشته ولی نهاد متخصص در این حوزه میراث فرهنگی است که باید پاسخگو باشد.

نکته‌ای که اشاره کردید درباره گنبد نظامی گنجوی باید درباره آن بیان کنم تا زمانی که یک اثر در یونسکو ثبت جهانی نشود یونسکو نمی‌تواند در دخل و تصرف آن دخالت کند، گنبد و بارگاه نظامی گنجوی هم ثبت جهانی نیست بنابراین یونسکو نمی‌تواند بدان ورود کند در اینجا باید میراث فرهنگی ما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خبرگزاری‌ها و رسانه‌های ما پاسخ بدهند، البته من برای همتای خود در کمیسیون ملی آذربایجان به عنوان یک همکار نامه نوشتم که این کار در چارچوب بین‌الملل قرار ندارد.

• با همه این احوال گویا یونسکو رویکرد سیاسی هم دارد حتی اگر همه کشورها در آن حق عضویت یکسان هم داشته باشند. حتما به خاطر می‌آورید که سه سال پیش در روز جهانی فلسفه چه کارشکنی‌هایی صورت گرفت؟!

در هر حال باید بگویم که دولت‌ها عضو این سازمان‌ هستند. قطعاً سایه سیاست هم اینجا بر سر مسائل می‌افتد بنابراین تمام اتحادهایی که بیرون از سازمان در کشورهای غربی یا دیگر کشورها هست، بر مسائل داخل هم تأثیرگذار است اگر چه ظاهراً فقط پنج حوزه کاری که آنها را شرح کردم در یونسکو وجود دارد و اسمی از سیاست مطرح نیست و در اساسنامه یونسکو هم آمده اما تمامی ترکش‌های سیاسی خارج از سازمان بین دولت‌ها در اینجا ظهور می‌کند.

شرایط بین‌المللی ما در هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد بسیار خاص بود، تمام این ترکش‌ها در یونسکو آمد و الان یک فضای بازتری ایجاد شده و ما دقیقاً این را متوجه می‌شویم به طور مثال همین حضور مدیر کل یونسکو برای بازدید به ایران نمونه چنین فضایی است، حال این ظرافت و هوشمندی کشورها است که در سازمان‌های بین‌المللی در این شرایط کار کنند، البته در همین پنج ـ شش سال شرایط سخت بین‌المللی، ما کارهایی انجام دادیم و در شرایط جدید که قطعاً فضا باز خواهد شد امیدواریم این فعالیت‌ها بهتر و بیشتر شود.

• مثلاً در این چند سال چه کارهایی در ایران انجام شده است؟

در این شرایط نه چندان خوبِ چند سال گذشته که شرایط ایران مشخص بود، چند فعالیت ما انجام دادیم که نمونه آنها را ذکر می‌کنم، از مهمترین این فعالیت‌ها ایجاد مراکز منطقه‌ای درجه دو است. یونسکو یک مجموعه مراکز جهانی و مجموعه منطقه‌ای دارد، مراکز منطقه‌ای درجه دو آنهایی است که همه شرایط و امتیازات یونسکو را دربر دارد تنها ساختمان و پرسنل آنها را کشور میزبان تأمین می‌کند، اما چتر و نفوذ یونسکو بر آنجا وجود دارد، این هم برای خود ساختار مهمی است که ما تا سال 86 فقط دو مرکز منطقه‌ای درجه دو شامل مدیریت آب شهری در وزارت نیرو و قنات و سازه‌های آبی در یزد ایجاد کردیم اما در شش سال گذشته 4 مرکز منطقه‌ای در ایران به ثبت رسید و این پروسه رایزنی طولانی مدت داشت.

این مراکز دارای عناوین پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد با متولی‌گری علوم و تحقیقات اصفهان، مرکز دوم میراث معنوی و ناملموس متولی‌گری سازمان میراث فرهنگی در تهران و مرکز اقیانوس‌شناسی در حوزه آموزش و پژوهش متولی پژوهشگاه اقیانوس‌شناسی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و مرکز دیگر هم که در مراحل آخر نهایی شدن است وزارت کشاورزی و مرکز آبخیزداری در مراکز نیمه خشک است.

• کرسی‌های یونسکو در ایران به چه صورتی فعال است، آیا این تعداد در سال‌های اخیر بیشتر شده و عناوین‌شان چیست؟

کرسی‌های دانشگاهی هم یکی دیگر از فعالیت‌های یونسکو در کشورها است که در حوزه‌های مختلف فرهنگ، علم، دانش و ... ایجاد می‌شود البته تا سال 86 ما تنها دو کرسی دانشگاهی سلامت با اداره محمد معین و حقوق بشر و دموکراسی داشتیم درحالیکه همسایه‌های ما از این فعال تر بودند اما در شش سال گذشته 9 کرسی دانشگاهی دیگر وارد ایران شده که شامل کرسی یونسکو با عنوان مدیریت و برنامه‌ریزی و تضمین کیفیت در آموزش عالی در مؤسسه کیفیت و برنامه‌ریزی آموزش عالی، دوم همکاری دانشگاه و صنعت در فرایند توسعه پایدار در دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران، معماری ایرانی ـ اسلامی در پردیس هنر دانشگاه تهران، مدیریت آب و محیط زیست برای شهرهای پایدار در دانشگاه صنعتي شریف، آموزش مهندسی در دانشگاه تهران، توسعه انرژی‌های جایگزین در دانشگاه آزاد، بیوفیزیک دیابت در دانشگاه تهران و بازیافت آب البته دو کرسی دیگر مکاترونیک و بلایای طبیعی هم در دست کار داریم که هنوز راه‌اندازی نشده است.

اما کار دیگر یونسکو جوایز بین‌المللی است که با نام مشاهیر برپا می‌شود، ما تنها جایزه‌ای که تا کنون داشتیم با نام ابن سینا، اخلاق در علم و فناوری که هر دو سال یک بار برگزار می‌شود. این جوایز مشاهیر کشورها را حفظ می‌کند البته در سال‌های اخیر دو جایزه را پیشنهاد دادیم که به دلایلی متوقف شد نخست جایزه شیخ بهایی در حوزه فناوری و کارآفرینی و دوم جایزه فردوسی در حفظ میراث مکتوب.

• درحوزه میراث فرهنگی ما تا کنون چند اثر ثبت کردیم؟

تا کنون 16 اثر میراث فرهنگی را ثبت جهانی کرده‌ایم و همین طور برای نخستین بار در جمهوری اسلامی ایران 16 اثر ثبت شده در یک مجموعه نفیس با عکس، توضیحات و مقدمات مدیر کل یونسکو و مؤخره بنده به صورت دو زبانه و بازسازی شده با آرم یونسکو تدوین و مؤسسه فرهنگی هنری گویا چاپ کرده است.

• اکنون اولویت بعدی برای ثبت جهانی چیست؟

چندین اثر در دست است نظیر شوش و یکی از روستاهای کرمان. البته پیشتر اشاره شد که در حوزه میراث معنوی هر سال یک اثر ثبت می‌شود. تا کنون هم آثار دیگری همچون نوروز، ردیف‌های موسیقی ایرانی، مهارت فرش بافی فارس، آیین پهلوانی و زورخانه‌ای، هنر نمایشی و تعزیه ثبت شده است در هر صورت اولویت‌بندی دراین ثبت آثار باید رعایت شود مثلاً قالیشویی مشهد اردهال را بعداً هم می‌توانستیم ثبت کنیم و جلوتر آثاری که امکان ثبت از دیگر کشورها هم داشت، ثبت می‌شد.

• در حوزه حافظه جهانی یونسکو هر سال چند اثر می‌توان ثبت کرد؟

حافظه جهانی یونسکو در واقع ثبت آثار مکتوب در شرایط خاص است البته ثبت آثار اینجا تنها به قدمت آنها نیست باید یک الهام و تفکری پشت آنها باشد تا به حال پنج اثر در این حوزه ثبت جهانی شده که این آثار از اسناد اداری آستان قدس رضوی، التفهیم بیرونی تا ذخیره خوارزمشاهی و خمسه نظامی است.

نکته دیگر که سال گذشته انجام شد ثبت مجموعه نقشه‌هایی از اسناد وزارت امور خارجه در زمینه خلیج فارس است که خود وزارت امور خارجه هم مراسمی در این رابطه برگزار کرد، مدیرکل یونسکو هم در بازدید از ایران در آن شرکت کرد تا سال 86 تنها دو اثر در این حوزه ثبت شده بود وقف‌نامه ربع رشیدی و شاهنامه بایسنقری اما در شش سال گذشته، پنج اثر دیگر هم به ثبت رسید.

• آقاي سعیدآبادی ما در قرون هفتم و هشتم دانشمندان بسیاری پرورش دادیم که به جهان اسلام مرتبط بودند آیا اینها هم ثبت می‌شوند؟

بله اینها هم در حوزه مشاهیرند و هم آثارشان قابل ثبت است البته در حوزه آثار هر سال یک اثر ثبت می‌شود و در کمیته تصمیم گرفته می‌شود که چه اثری قدمت دارد. باید حتماً یونسکو قبول کند که این قدیمی‌ترین نسخه است بنابراین شرایط شکل‌گیری و محتوایی آثار مهم است.

برای ثبت مشاهیر یا باید تولد و وفات مشاهیر درنظر باشد یا اثری از آنها که در تاریخ اتفاق افتاده باشد به طور مثال هزارمین سال سرایش شاهنامه فردوسی که باید در مشاهیر ثبت شود وگرنه باید خود کتاب را در آثار ثبت کرد دیگر ربطی به هزاره ندارد البته اینجا می‌توان گفت که فردوسی را که هزارمین سال سرایش شاهنامه‌اش است ثبت می‌کنیم.

در حوزه شخصیت‌ها و مشاهیر یک معیار باید در نظر بگیریم باید سال تولد، وفات یا تدوین اثرشان مضربی از پنجاه باشد به علاوه که آن شخصیت کار جهانی در چارچوب استراتژی مشخص داشته باشد ما تا کنون چهار شخصیت را در سال‌های 2014 و 2015 ثبت کردیم: هشتصدمین سال زندگی فعال نجم‌الدین کبری و هشتصدمین سال تولد فخرالدین عراقی، شاعر و ادیب، ششصدمین سال زندگی عبدالقادر مراغه‌ای بزرگترین موسیقیدان ایرانی و هفتصدمین سال تولد میر سید علی همدانی.

بنابراین زمانی که این افراد را ثبت جهانی می‌کنیم باید ورک شاپ، سمینار، همایش و ... برگزار کنیم البته شیخ مرتضی انصاری، فقیه دزفولی هم به منظور ایجاد همسبتگی شیعه و سنی مطرح شد که مورد موافقت قرار نگرفت.

در هر صورت ما یک تمدن بزرگ ایرانی به نام ایران فرهنگی از گذشته داشتیم که با ایران کنونی جغرافیایی متفاوت است ایران فرهنگی دارای بزرگان بسیاری است که در آن دفن هستند یا زندگی کرده‌اند مثل ابن سینا، فارابی و ... البته اینها الآن در کشورهای مختلفی است و نمی‌توان با همه کشورها جنگید، این یک واقعیت است اما به جای اینکه کشور آذربایجان مجسمه نظامی گنجوی را به ایتالیا هدیه کرده و در میدان آنها بگذارد ما باید این کار را بکنیم اما نمی‌کنیم! زمانی که ما کوتاهی می‌کنیم دیگر کشورها پیش‌دستی می‌کنند. باید با همه حرف زد و کار ایجابی انجام داد.

ترک‌ها حاضرند برای افرادی همچون عبدالقادر مراغه‌ای میلیون‌ها دلار خرج کنند تا به نام‌شان ثبت شود چرا که مراغه‌ای در دربار عثمانی بوده حتی افغانی‌ها هم نسبت به او ادعا دارند، حال ما او را ثبت جهانی کردیم اما دریغ از یک جلسه و همایش از سوی مراکز مسئول، انجمن آثار و مفاخر، انجمن موسیقی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، سازمان میراث فرهنگی و ...

• یونسکو یکی از مراکز خوب در زمینه ارتباطات و فناوری اطلاعات است در این رابطه چه فعالیت‌هایی ما در سطح جهانی صورت دادیم؟

یک دوره در یونسکو زمان تک صدایی بود که مدیرکل‌های قوی هم فعال بودند اما بعد یک جهان و چند صدا شعارش مطرح شد در دوره دیگر آمریکا و چند کشور دیگر از این سازمان بیرون رفتند چرا که چند صدایی را نمی‌پذیرفتند. امروز ما در دوران جدیدی هستیم که در آن به موضوعات شبکه‌های اجتماعی و امنیت خبرنگاران و حقوق بشر توجه می‌شود بنابراین این شعارها که اطلاعات باید برای همه باشد تا دسترسی‌ها سانسور نشود، ماهواره‌ها آزاد باشد و شکاف دیجیتال باید بین برود و وضعیت اینترنت اینجا بررسی می‌شود بنابراین حوزه‌هایی هم که به امنیت خبرنگاران مرتبط می‌شود مورد بحث است یونسکو در ده ـ ‌پانزده سال اخیر دقیقاً نگاه غربی‌ها را حاکم کرده است.

• ممکن است در آینده رویکرد یونسکو در راستای نظریات دهکده جهانی پیش برود یا خیر؟

اکنون در حوزه فرهنگ یونسکو به تنوع فرهنگی توجه دارد در حوزه میراث فرهنگی هم مباحث هویتی مطرح است البته ما یکی از پرونده‌هایمان را در دوره قبلی از دست دادیم، پرونده عروسی اقوام ایرانی که رد شد چرا که در کمیته این بحث که اقوام ایرانی مگر یک عروسی دارند؟ انسجام اینها با هم شدنی نیست؟ مطرح شد و بنابراین پرونده مورد قبول قرار نگرفت، یک پرونده دیگر رد شده‌مان طب سنتی در ایران بود که این هم به دلیل تنوع، مورد قبول قرار نگرفت. یونسکو به دنبال جزئی کردن و متنوع ساختن است در این حوزه هم تنوع فرهنگی مدنظر است.

ایرانیان در حوزه ارتباطات به خوبی کار کرده‌اند امثال افرادی همچون پروفسور حميد مولانا، دکتر یونس شکرخواه و دكتر هادي خانیکی همه پتانسیل این فعالیت‌ها را داشتند، الآن هم باید مفاهمه صحیح در این رابطه صورت گیرد چرا که تا مفاهمه نباشد دست‌اندرکاران حاکمیتی متوجه ارزش کار نمی‌شوند بعد هم پس از مفاهمه چند متحد پیدا کنیم و بر روی پرونده‌ها کار کنیم.

ما امروز بالاترین سرعت در تحولات اجتماعی و ارتباطی را در زمینه تکنولوژی ارتباطات شاهد هستیم و بالاترین سرعت پیشرفت را داریم و اگر دیر بجنبیم دوباره به چالش‌ هفتاد ـ هشتاد سال پیش بر می‌خوریم.

• در حوزه زبان فارسی وظیفه یونسکو در چه راستایی است و تا کنون چه کارهایی ما انجام داده‌ایم که این زبان را به صورت بین‌المللی مطرح کنیم؟

این بحث هم در حوزه آموزش مطرح است. رهبر معظم انقلاب خیلی دراین حوزه تأکید بر سیطره زبان فارسی داشتند، ایشان خود هند را مثال می‌زنند که چطور استعمار این سیطره را از آنها گرفت. در این حوزه خیلی کارها در یونسکو می‌توان انجام داد البته در دیگر کشورها نه داخل کشور خودمان، مهمترین آنها این است که دولت جمهوری اسلامی ایران یک عزمی انجام دهد و با چند کشور مثل تاجیکستان و افغانستان و بخشی از هند پول خرج کند کاری که عرب زبان‌ها کردند ، یونسکو اکنون شش زبان رسمی دارد و هر سندی به شش زبان ترجمه می‌شود، پیشتر عربی هم موجود نبود اما عرب‌ها یک تفاهم نامه چند سال گذشته با دبیرخانه یونسکو بستند تا چند سال تمامی هزینه‌های ترجمه اسناد و اجلاس‌ها را به زبان عربی تقبل کنند ما هم باید هزینه کنیم.

مولانا می‌گوید: کاری ز درون جان تو می‌آید / وز قصه شنیدن این گره نگشاید

یک چشمه آب در درون خانه / به ز آن رودی که از برون می‌آید

متأسفانه چنین نمونه کارهایی اکنون در ایران دیده نمی‌شود کار دیگر هم برگزاری ورک‌شاپ و سمینار به زبان فارسی است اینها همه بودجه و طراحی صحیح می‌خواهد این کارها هم در سطح حاکمیتی است من نمی‌توانم این کارها را انجام دهم، پیشنهادش را به وزیر علوم، تحقیقات و فناوری داده‌ام.